Ung thư đường tiêu hóa: Nhận biết các dấu hiệu ban đầu để phát hiện sớm

Tổng quan về ung thư đường tiêu hóa

Ung thư đường tiêu hóa bao gồm nhiều loại ung thư phát sinh tại các cơ quan khác nhau trong hệ tiêu hóa:

• Ung thư thực quản.

• Ung thư dạ dày.

• Ung thư gan.

• Ung thư tụy.

• Ung thư đại tràng và trực tràng.

Đây là nhóm bệnh lý có tỷ lệ mắc và tử vong cao trên toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư dạ dày và ung thư đại trực tràng nằm trong nhóm 5 loại ung thư phổ biến nhất, trong khi ung thư gan là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở nhiều quốc gia châu Á.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Ung thư đường tiêu hóa hình thành khi các tế bào trong hệ tiêu hóa phát triển bất thường, không kiểm soát, tạo thành khối u ác tính. Các yếu tố nguy cơ chính bao gồm:

• Di truyền: Gia đình có người mắc ung thư đại trực tràng, dạ dày làm tăng nguy cơ.

• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thịt đỏ, đồ nướng, chiên rán, thực phẩm chứa nitrosamine.

• Rượu bia, thuốc lá: Tăng nguy cơ ung thư thực quản, gan, dạ dày, tụy.

• Béo phì và ít vận động: Liên quan đến ung thư đại trực tràng và tụy.

• Nhiễm trùng: Vi khuẩn Helicobacter pylori gây viêm loét dạ dày, virus viêm gan B, C gây ung thư gan.

• Bệnh lý nền: Polyp đại tràng, viêm loét dạ dày mạn tính, xơ gan.

Các dấu hiệu ban đầu của ung thư đường tiêu hóa

Ung thư đường tiêu hóa giai đoạn sớm thường không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, một số triệu chứng cần đặc biệt lưu ý:

1. Rối loạn tiêu hóa kéo dài

• Ợ nóng, trào ngược, khó tiêu, đầy bụng thường xuyên.

• Tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài không rõ nguyên nhân.

• Cảm giác ăn không ngon, nhanh no.

2. Thay đổi thói quen đại tiện

• Phân thay đổi hình dạng, nhỏ hơn bình thường.

• Phân có nhầy, lẫn máu hoặc phân đen bất thường.

3. Khó nuốt hoặc đau khi nuốt

Dấu hiệu này thường gặp ở ung thư thực quản, khiến người bệnh cảm thấy vướng ở cổ hoặc đau tức ngực khi ăn.

4. Đau bụng kéo dài

Đau bụng âm ỉ hoặc từng cơn, đặc biệt vùng thượng vị hoặc hạ sườn phải, có thể là tín hiệu cảnh báo.

5. Sụt cân nhanh, không rõ nguyên nhân

Giảm cân đột ngột trong thời gian ngắn dù không ăn kiêng hoặc tập luyện quá mức là dấu hiệu đáng lo ngại.

6. Thiếu máu, mệt mỏi

Chảy máu đường tiêu hóa kéo dài có thể dẫn đến thiếu máu, gây da xanh xao, chóng mặt, mệt mỏi.

Dấu hiệu theo từng loại ung thư đường tiêu hóa

Ung thư thực quản

• Khó nuốt, nuốt nghẹn.

• Đau tức sau xương ức.

• Ho kéo dài, khàn giọng.

Ung thư dạ dày

• Ăn nhanh no, buồn nôn, đầy bụng.

• Đau thượng vị kéo dài.

• Thiếu máu do xuất huyết dạ dày tiềm ẩn.

Ung thư gan

• Vàng da, vàng mắt.

• Nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu.

• Bụng to, cổ trướng.

Ung thư tụy

• Đau bụng lan ra sau lưng.

• Vàng da, vàng mắt.

• Sụt cân nhanh, mệt mỏi.

Ung thư đại trực tràng

• Thay đổi thói quen đại tiện.

• Phân có máu, nhầy.

• Cảm giác đi ngoài không hết phân.

Biến chứng nguy hiểm nếu phát hiện muộn

Ung thư đường tiêu hóa khi tiến triển có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Xuất huyết tiêu hóa nặng.

• Tắc nghẽn đường tiêu hóa, gây đau đớn dữ dội.

• Di căn gan, phổi, xương làm giảm tuổi thọ.

• Suy kiệt cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống.

Phương pháp chẩn đoán

Để phát hiện ung thư đường tiêu hóa, bác sĩ sẽ chỉ định:

• Nội soi tiêu hóa: Quan sát trực tiếp và sinh thiết mô nghi ngờ.

• Siêu âm, CT scan, MRI: Đánh giá kích thước, mức độ xâm lấn và di căn.

• Xét nghiệm máu: Kiểm tra men gan, chỉ điểm khối u (CEA, AFP, CA 19-9).

• Sinh thiết mô bệnh học: Xác định bản chất khối u.

Phương pháp điều trị

Tùy thuộc vào loại ung thư, giai đoạn bệnh và thể trạng bệnh nhân, các phương pháp điều trị bao gồm:

• Phẫu thuật: Loại bỏ khối u và mô xung quanh.

• Hóa trị: Sử dụng thuốc tiêu diệt tế bào ung thư.

• Xạ trị: Chiếu tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ác tính.

• Điều trị nhắm trúng đích và miễn dịch: Ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, nâng cao hiệu quả điều trị.

Phát hiện bệnh càng sớm, khả năng chữa khỏi càng cao và tiên lượng càng tốt.

Biện pháp phòng ngừa ung thư đường tiêu hóa

• Ăn uống lành mạnh: Tăng rau xanh, trái cây, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ nhiều dầu mỡ.

• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.

• Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn.

• Tiêm vắc-xin viêm gan B để phòng ung thư gan.

• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nội soi dạ dày, đại tràng đối với người trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ cao.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên đi khám sớm khi có các biểu hiện:

• Đau bụng hoặc khó tiêu kéo dài.

• Sụt cân nhanh, mệt mỏi, chán ăn.

• Đại tiện phân máu hoặc thay đổi bất thường.

• Vàng da, vàng mắt, bụng to bất thường.

Khám sớm và tầm soát định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện ung thư đường tiêu hóa ngay từ giai đoạn đầu, tăng cơ hội điều trị thành công.

Đặt khám bệnh tại Phòng khám Đa khoa Thu Cúc Trần Duy Hưng tại đây