Tự Ý Dùng Thuốc: Nguy Hiểm Khôn Lường Đến Từ Sai Lầm Nhỏ

1. Tự ý dùng thuốc là gì và vì sao lại phổ biến?

Tự ý dùng thuốc được hiểu là hành vi người dân sử dụng thuốc mà không có sự tư vấn hoặc kê đơn từ bác sĩ. Điều này có thể bao gồm:

• Mua thuốc không cần đơn tại hiệu thuốc.

• Sử dụng lại đơn thuốc cũ cho tình trạng bệnh mới.

• Nghe lời mách bảo từ người thân, bạn bè, mạng xã hội.

• Uống thuốc theo cảm tính dựa vào triệu chứng bên ngoài.

Lý do hành vi này phổ biến phần lớn là do:

• Tâm lý ngại đi khám vì tốn thời gian, chi phí.

• Thói quen “thuốc quen” và niềm tin cá nhân vào loại thuốc từng dùng hiệu quả trước đó.

• Thiếu kiến thức y khoa và chủ quan với sức khỏe.

• Sự dễ dàng tiếp cận thuốc mà không cần kê đơn từ hệ thống nhà thuốc.

2. Những rủi ro khôn lường từ việc tự ý dùng thuốc

2.1. Gây kháng thuốc, đặc biệt là kháng sinh

Kháng thuốc – đặc biệt là kháng sinh – là hậu quả nghiêm trọng và phổ biến nhất từ việc dùng thuốc không kiểm soát. Nhiều người có thói quen dùng kháng sinh ngay cả khi không thực sự cần thiết, như trong các trường hợp cảm lạnh thông thường (do virus, không do vi khuẩn). Việc này không những không có tác dụng mà còn khiến vi khuẩn nhờn thuốc, dẫn tới kháng thuốc, khiến điều trị về sau trở nên phức tạp, tốn kém hơn và kéo dài thời gian hồi phục.

Tại Bệnh viện Thu Cúc, không ít bệnh nhân nhập viện trong tình trạng viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu... nhưng đã kháng lại nhiều loại kháng sinh thông thường, khiến phác đồ điều trị trở nên khó khăn.

Cảnh báo từ chuyên gia: Kháng sinh chỉ nên dùng khi có chỉ định từ bác sĩ, kèm theo liều lượng, thời gian sử dụng cụ thể. Việc tự ý dùng kháng sinh là mối đe dọa lớn cho sức khỏe cộng đồng.

2.2. Phản ứng phụ, dị ứng hoặc sốc thuốc

Một số người tự ý dùng thuốc giảm đau, hạ sốt hoặc chống dị ứng nhưng không biết mình có tiền sử dị ứng với hoạt chất. Điều này có thể gây ra các phản ứng bất lợi từ nhẹ như buồn nôn, nổi mẩn, đến nặng như sốc phản vệ, tụt huyết áp, suy hô hấp – thậm chí tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.

Có những trường hợp sử dụng thuốc Đông – Tây y kết hợp mà không biết rằng chúng có thể tương tác, gây tăng độc tính hoặc mất hiệu quả điều trị.

2.3. Gây tổn thương gan, thận do dùng thuốc sai liều

Gan và thận là hai cơ quan chính chịu trách nhiệm chuyển hóa và đào thải thuốc. Việc dùng thuốc sai liều, kéo dài hoặc dùng nhiều loại cùng lúc có thể khiến các cơ quan này quá tải, dẫn đến viêm gan do thuốc, suy thận cấp hoặc mãn tính.

Tại Khoa Nội tiết – Tiêu hóa của Bệnh viện Thu Cúc, các bác sĩ đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân bị men gan tăng cao, rối loạn chức năng gan – thận do dùng thuốc giảm đau hoặc thuốc bổ không đúng cách.

Lưu ý từ chuyên gia: Không có khái niệm “thuốc bổ là vô hại”. Dù là thuốc bổ, vitamin hay thực phẩm chức năng, tất cả đều cần sử dụng đúng liều và có giám sát y tế.

3. Những sai lầm thường gặp khi tự ý dùng thuốc

• Dùng thuốc theo đơn cũ hoặc của người khác: Không phải đơn thuốc nào cũng có thể áp dụng cho tình trạng bệnh tương tự. Một triệu chứng giống nhau có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, việc dùng thuốc sai có thể khiến bệnh nặng hơn.

• Tự ý ngưng thuốc khi thấy khỏe hơn: Rất nhiều bệnh nhân dùng thuốc vài ngày, thấy đỡ là ngừng ngay, đặc biệt với kháng sinh. Điều này tạo điều kiện cho vi khuẩn còn sót lại phát triển mạnh hơn, dễ kháng thuốc hơn.

• Kết hợp thuốc Đông – Tây y mà không hỏi bác sĩ: Không ít bệnh nhân sử dụng các loại thảo dược, cao đơn hoàn tán kết hợp thuốc Tây nhưng không nắm được tương tác thuốc. Nhiều tương tác tiềm ẩn có thể gây tổn thương cơ quan nội tạng hoặc làm giảm hiệu quả điều trị.

• Tự tăng liều để “tăng hiệu quả”: Một số người nghĩ rằng uống nhiều hơn liều khuyến cáo sẽ giúp nhanh khỏi bệnh, nhưng thực tế chỉ khiến cơ thể bị quá tải, thậm chí gây ngộ độc.

4. Chuyên gia Thu Cúc khuyến cáo: Hãy dùng thuốc có trách nhiệm

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thu Cúc, quy trình khám và kê đơn thuốc luôn được kiểm soát chặt chẽ. Đội ngũ bác sĩ và dược sĩ của bệnh viện thường xuyên cảnh báo về các hành vi dùng thuốc sai cách và luôn sẵn sàng tư vấn, hướng dẫn người bệnh sử dụng thuốc một cách khoa học.

Lời khuyên từ chuyên gia:

• Luôn thăm khám với bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường kéo dài hoặc tái diễn.

• Chỉ dùng thuốc khi có chỉ định từ bác sĩ hoặc dược sĩ có chuyên môn.

• Không tái sử dụng đơn thuốc cũ cho bệnh mới.

• Khi có phản ứng bất thường sau dùng thuốc, cần ngưng ngay và đến cơ sở y tế gần nhất.

• Không chia sẻ thuốc với người khác, ngay cả khi triệu chứng giống nhau.

5. Giải pháp bảo vệ sức khỏe từ việc dùng thuốc đúng cách

Để hạn chế tình trạng tự ý dùng thuốc trong cộng đồng, cần sự vào cuộc từ cả người dân và hệ thống y tế. Bệnh viện Thu Cúc đã triển khai các chương trình:

• Tư vấn thuốc miễn phí tại quầy dược với các dược sĩ có chuyên môn cao.

• Hệ thống lưu trữ hồ sơ bệnh án điện tử, giúp bác sĩ theo dõi quá trình điều trị và điều chỉnh thuốc hợp lý.

• Các buổi hội thảo, truyền thông sức khỏe để nâng cao nhận thức cộng đồng về sử dụng thuốc an toàn.

• Dịch vụ đặt lịch khám nhanh chóng, giảm thời gian chờ đợi, giúp người dân tiếp cận bác sĩ dễ dàng hơn thay vì tự điều trị tại nhà.

Một hành động nhỏ – Một hệ lụy lớn

Tự ý dùng thuốc là thói quen phổ biến nhưng vô cùng nguy hiểm. Những hậu quả từ việc dùng sai thuốc, sai liều hoặc không đúng bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn gây ra gánh nặng lớn cho hệ thống y tế. Đừng để những sai lầm tưởng như nhỏ nhặt trở thành mối nguy lớn cho chính bạn và người thân.

Hãy lắng nghe cơ thể, tôn trọng kiến thức y khoa và tìm đến sự hỗ trợ từ các chuyên gia y tế uy tín như đội ngũ bác sĩ tại Bệnh viện Thu Cúc – nơi luôn đồng hành cùng bạn trong việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe một cách bài bản, khoa học và an toàn.