Táo bón: Dấu hiệu bình thường và khi nào trở thành bệnh lý?

Táo bón là gì?

Táo bón là gì?

Táo bón được định nghĩa là tình trạng giảm số lần đi đại tiện (dưới 3 lần mỗi tuần), phân khô cứng, nhỏ hoặc khó đào thải, đi kèm cảm giác không đi hết phân. Đây là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ em, người trưởng thành đến người cao tuổi.

Mặc dù táo bón thường chỉ là tình trạng tạm thời, nhưng nếu kéo dài nhiều tuần hoặc tái phát liên tục, táo bón có thể trở thành dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng.


Nguyên nhân thường gặp gây táo bón

Táo bón có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau:

1. Chế độ ăn uống không hợp lý

  • Thiếu chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.

  • Uống ít nước, khiến phân khô cứng.

  • Ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, nhiều dầu mỡ.

2. Thói quen sinh hoạt

  • Ít vận động, ngồi lâu một chỗ.

  • Thói quen nhịn đi vệ sinh.

  • Căng thẳng, stress kéo dài làm ảnh hưởng đến nhu động ruột.

3. Ảnh hưởng của thuốc

Một số loại thuốc như thuốc giảm đau chứa opioid, thuốc kháng acid có nhôm, thuốc chống trầm cảm có thể gây táo bón.

4. Thay đổi sinh lý

  • Phụ nữ mang thai: do hormone progesterone tăng cao và tử cung chèn ép ruột.

  • Người cao tuổi: cơ thành ruột yếu, giảm nhu động ruột.

5. Bệnh lý tiềm ẩn

Táo bón kéo dài có thể liên quan đến các bệnh như:

  • Hội chứng ruột kích thích.

  • Tắc nghẽn đại tràng hoặc khối u đường tiêu hóa.

  • Rối loạn nội tiết (suy giáp, tiểu đường).

  • Bệnh thần kinh (Parkinson, đa xơ cứng).


Triệu chứng thường gặp của táo bón

Người bị táo bón thường gặp các biểu hiện sau:

  • Đi đại tiện ít hơn 3 lần/tuần.

  • Phân khô, cứng, vón cục, khó đào thải.

  • Cảm giác đi chưa hết phân, buồn đi vệ sinh nhiều lần nhưng không ra được.

  • Đau rát khi đi vệ sinh.

  • Đầy bụng, khó tiêu, chướng hơi.

Ở trẻ nhỏ, táo bón có thể gây biếng ăn, khó chịu, quấy khóc. Ở người lớn tuổi, tình trạng này kéo dài dễ gây biến chứng nghiêm trọng.


Khi nào táo bón là bệnh lý?

Táo bón thoáng qua có thể tự cải thiện bằng thay đổi chế độ ăn và sinh hoạt. Tuy nhiên, bạn cần cảnh giác khi có các dấu hiệu sau:

  • Táo bón kéo dài trên 3 tuần dù đã thay đổi chế độ ăn uống.

  • Xuất hiện máu trong phân hoặc chảy máu hậu môn khi đi vệ sinh.

  • Đau bụng dữ dội, sụt cân không rõ nguyên nhân.

  • Buồn nôn, nôn, đầy hơi nhiều kèm táo bón.

  • Người trên 50 tuổi mới xuất hiện táo bón thường xuyên.

Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của tắc ruột, polyp, ung thư đại trực tràng hoặc rối loạn nội tiết. Vì vậy, việc thăm khám y khoa sớm là rất quan trọng.


Biến chứng của táo bón kéo dài

Nếu không được điều trị, táo bón mạn tính có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm:

  • Trĩ: Do rặn nhiều, tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn.

  • Nứt kẽ hậu môn: Phân cứng làm rách niêm mạc hậu môn, gây đau rát và chảy máu.

  • Sa trực tràng: Niêm mạc trực tràng sa ra ngoài do áp lực rặn mạnh kéo dài.

  • Tắc ruột: Trường hợp nặng có thể gây bán tắc hoặc tắc ruột, đe dọa tính mạng.

  • Ung thư đại trực tràng: Táo bón kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ác tính này.


Phương pháp chẩn đoán táo bón bệnh lý

Bác sĩ sẽ thăm khám và chỉ định các xét nghiệm cần thiết như:

  • Khám lâm sàng: Đánh giá thói quen ăn uống, sinh hoạt và tiền sử bệnh.

  • Xét nghiệm máu: Kiểm tra chức năng tuyến giáp, đường huyết.

  • X-quang, CT scan hoặc siêu âm bụng: Phát hiện tắc nghẽn đường tiêu hóa.

  • Nội soi đại tràng: Phát hiện polyp, khối u hoặc tổn thương niêm mạc ruột.

  • Đo áp lực hậu môn – trực tràng: Kiểm tra chức năng cơ vòng hậu môn.


Phương pháp điều trị táo bón

Phương pháp điều trị táo bón

Điều trị táo bón phụ thuộc vào nguyên nhân, tình trạng và biến chứng:

1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

  • Tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.

  • Uống 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày.

  • Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là các bài tập vùng bụng.

  • Tạo thói quen đi vệ sinh đúng giờ, không nhịn khi có nhu cầu.

2. Sử dụng thuốc

  • Thuốc nhuận tràng tạo khối: Làm mềm phân, giúp dễ đi ngoài.

  • Thuốc nhuận tràng thẩm thấu: Tăng giữ nước trong phân.

  • Thuốc nhuận tràng kích thích: Kích thích nhu động ruột, nhưng không nên dùng kéo dài.

  • Thuốc đặt hoặc thụt hậu môn: Áp dụng trong trường hợp táo bón nặng.

3. Điều trị bệnh lý nền

Nếu táo bón do bệnh lý như suy giáp, tiểu đường hay tắc nghẽn đại tràng, cần điều trị nguyên nhân gốc rễ để cải thiện tình trạng.

4. Can thiệp ngoại khoa

Trong trường hợp có biến chứng như sa trực tràng, polyp, ung thư đại trực tràng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để xử lý.


Biện pháp phòng ngừa táo bón

  • Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi và ngũ cốc nguyên hạt.

  • Uống đủ nước, hạn chế đồ uống có cồn và caffeine.

  • Vận động thường xuyên, tránh ngồi lâu một chỗ.

  • Hình thành thói quen đi vệ sinh đều đặn mỗi ngày.

  • Tránh căng thẳng, giữ tinh thần thoải mái để hệ tiêu hóa hoạt động tốt.


Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Bạn nên thăm khám y tế ngay nếu:

  • Táo bón kéo dài, không cải thiện với thay đổi ăn uống.

  • Có máu trong phân hoặc đau bụng dữ dội.

  • Xuất hiện triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, sụt cân, sốt.

  • Người lớn tuổi mới bị táo bón thường xuyên, kèm triệu chứng bất thường khác.

Thăm khám sớm giúp phát hiện nguyên nhân chính xác và điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.


Đặt khám bệnh tại Phòng khám Đa khoa Thu Cúc Trần Duy Hưng tại đây

Trờ thành đối tác của Đặt khám nhanh

Hợp tác - Chia sẻ - Thành công
Đăng ký ngay
zalo logo