Tăng huyết áp: Bí quyết sống chung an toàn và khỏe mạnh

Tăng huyết áp và thực trạng đáng lo ngại

Tăng huyết áp (còn gọi là cao huyết áp) được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng” vì thường không có triệu chứng rõ rệt nhưng lại âm thầm gây tổn thương các cơ quan quan trọng như tim, não, thận và mạch máu. Theo thống kê y tế toàn cầu, tỷ lệ người trưởng thành mắc tăng huyết áp đang ngày càng gia tăng, đặc biệt ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

Tại Việt Nam, nghiên cứu gần đây cho thấy khoảng 25% người trưởng thành bị tăng huyết áp, và nhiều trường hợp không được chẩn đoán kịp thời. Nguyên nhân chính xuất phát từ lối sống ít vận động, chế độ ăn nhiều muối, rượu bia, căng thẳng kéo dài và tình trạng thừa cân, béo phì.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Tăng huyết áp có thể xuất phát từ hai dạng chính: tăng huyết áp nguyên phát (chiếm 90–95% trường hợp) và tăng huyết áp thứ phát (do các bệnh lý nền như thận, nội tiết). Một số yếu tố nguy cơ quan trọng gồm:

• Di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, nguy cơ sẽ cao hơn.

• Tuổi tác: Người trên 40 tuổi dễ bị tăng huyết áp hơn.

• Chế độ ăn mặn: Lượng muối cao làm tăng giữ nước và áp lực mạch máu.

• Thừa cân, béo phì: Làm tăng gánh nặng cho tim và mạch máu.

• Lối sống ít vận động: Giảm khả năng tuần hoàn và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.

• Căng thẳng tâm lý: Stress kéo dài gây rối loạn thần kinh giao cảm, làm huyết áp tăng cao.

• Sử dụng rượu bia, thuốc lá: Làm tổn hại thành mạch, gây co thắt mạch và ảnh hưởng chức năng tim.

Triệu chứng thường gặp của tăng huyết áp

Phần lớn bệnh nhân không có biểu hiện rõ rệt, dẫn đến việc chủ quan và phát hiện muộn. Tuy nhiên, một số triệu chứng gợi ý bao gồm:

• Đau đầu, chóng mặt, cảm giác nặng đầu.

• Mờ mắt thoáng qua, nhìn đôi.

• Hồi hộp, khó thở, đau tức ngực.

• Mệt mỏi, mất ngủ, dễ cáu gắt.

Việc kiểm tra huyết áp định kỳ là cách duy nhất để phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.

Biến chứng nguy hiểm nếu không kiểm soát tăng huyết áp

Tăng huyết áp kéo dài có thể gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm:

• Đột quỵ: Do mạch máu não bị vỡ hoặc tắc nghẽn.

• Nhồi máu cơ tim: Khi động mạch vành bị xơ vữa và tắc nghẽn.

• Suy tim: Tim phải làm việc quá sức để bơm máu, lâu ngày dẫn đến suy yếu.

• Suy thận mạn: Huyết áp cao phá hủy các cầu thận.

• Bệnh lý mắt: Tăng huyết áp có thể gây tổn thương võng mạc, dẫn tới giảm thị lực.

Chiến lược sống chung an toàn với tăng huyết áp

Người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng tăng huyết áp nếu tuân thủ lối sống khoa học và điều trị đúng cách. Các biện pháp được khuyến nghị gồm:

1. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

• Giảm muối trong khẩu phần ăn, không quá 5g/ngày.

• Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt.

• Hạn chế thịt đỏ, chất béo bão hòa, thức ăn nhanh.

• Ưu tiên dầu thực vật, cá giàu omega-3.

• Hạn chế rượu bia, nước ngọt có gas.

2. Rèn luyện thể chất thường xuyên

• Đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe hoặc tập yoga ít nhất 30 phút/ngày.

• Tránh các môn thể thao quá gắng sức như nâng tạ nặng.

• Kết hợp luyện tập và nghỉ ngơi hợp lý.

3. Quản lý căng thẳng

• Ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái.

• Thực hành thiền, hít thở sâu hoặc nghe nhạc thư giãn.

• Giữ cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân.

4. Tuân thủ điều trị bằng thuốc

• Uống thuốc đúng chỉ định, không tự ý ngừng thuốc khi thấy khỏe.

• Tái khám định kỳ để bác sĩ điều chỉnh liều lượng phù hợp.

• Theo dõi huyết áp tại nhà bằng máy đo chuẩn.

5. Kiểm soát cân nặng và thói quen sống

• Duy trì chỉ số BMI trong mức bình thường (18,5 – 24,9).

• Bỏ hút thuốc lá để giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.

• Uống đủ nước, tránh sử dụng chất kích thích.

Vai trò của thăm khám định kỳ

Một trong những chìa khóa quan trọng để sống chung an toàn với tăng huyết áp chính là thăm khám định kỳ. Khám sức khỏe giúp:

• Phát hiện sớm biến chứng tim mạch, thận, mắt.

• Đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh kịp thời.

• Nhận được lời khuyên cá nhân hóa từ bác sĩ về chế độ ăn uống, luyện tập và dùng thuốc.

Người bệnh nên đo huyết áp ít nhất 1–2 lần/tuần tại nhà và khám định kỳ theo chỉ định chuyên khoa.

Đặt khám bệnh tại Phòng khám Đa khoa Thu Cúc Trần Duy Hưng tại đây