Ngủ ngáy: Nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và phương pháp điều trị
Ngủ ngáy là gì?
Ngủ ngáy là âm thanh phát ra khi luồng không khí đi qua đường hô hấp bị cản trở, làm rung lưỡi, vòm miệng hoặc cổ họng. Nhiều người coi đây chỉ là hiện tượng phiền toái trong giấc ngủ, nhưng thực tế, ngủ ngáy đôi khi tiềm ẩn bệnh lý nguy hiểm, đặc biệt nếu đi kèm với tình trạng ngưng thở khi ngủ.
Theo nghiên cứu, khoảng 45% người trưởng thành ngủ ngáy từng đêm hoặc thỉnh thoảng, trong đó nam giới có tỷ lệ cao hơn nữ giới. Ngủ ngáy có thể nhẹ, vừa phải hoặc nặng, tùy thuộc vào nguyên nhân và cấu trúc giải phẫu của đường hô hấp.
Nguyên nhân gây ngủ ngáy
Ngủ ngáy có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau:
-
Cấu trúc giải phẫu
-
Lưỡi quá to, vòm họng hẹp, amidan phì đại.
-
Mũi vách ngăn lệch hoặc có polyp mũi.
-
-
Yếu tố sinh lý
-
Tuổi tác: cơ vùng hầu họng yếu dần theo thời gian.
-
Tăng cân, béo phì: mỡ thừa quanh cổ gây chèn ép đường thở.
-
-
Thói quen sinh hoạt
-
Uống rượu bia trước khi ngủ khiến cơ hầu họng giãn lỏng.
-
Hút thuốc lá làm viêm niêm mạc đường hô hấp.
-
Ngủ sai tư thế, đặc biệt nằm ngửa.
-
-
Bệnh lý hô hấp
-
Viêm mũi xoang mạn tính.
-
Viêm amidan, viêm VA.
-
Hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA).
-
Ngủ ngáy: Khi nào là bình thường, khi nào là bệnh lý?
Không phải trường hợp nào ngủ ngáy cũng nguy hiểm. Việc phân biệt có ý nghĩa trong chẩn đoán và điều trị:
-
Ngủ ngáy sinh lý: Xảy ra thỉnh thoảng, thường sau khi mệt mỏi, uống rượu hoặc khi bị cảm cúm. Thường không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe.
-
Ngủ ngáy bệnh lý: Xuất hiện thường xuyên, âm thanh lớn, kéo dài và kèm theo các triệu chứng:
-
Ngưng thở trong khi ngủ.
-
Thức giấc nhiều lần trong đêm.
-
Ban ngày mệt mỏi, giảm tập trung.
-
Nhức đầu buổi sáng, khô họng.
-
Tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim.
-
Đặc biệt, hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn liên quan chặt chẽ đến nguy cơ tim mạch, đột quỵ và suy giảm trí nhớ.
Tác hại của ngủ ngáy kéo dài
Nếu không được điều trị, ngủ ngáy có thể gây:
-
Rối loạn giấc ngủ mãn tính: Người bệnh và cả bạn cùng phòng đều bị ảnh hưởng.
-
Suy giảm trí nhớ và hiệu suất làm việc: Do thiếu oxy não khi ngủ.
-
Tăng nguy cơ tim mạch: Tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
-
Ảnh hưởng tâm lý và xã hội: Dễ cáu gắt, stress, hạn chế các mối quan hệ.
Chẩn đoán tình trạng ngủ ngáy
Để xác định mức độ và nguyên nhân, bác sĩ sẽ thực hiện:
-
Khai thác bệnh sử và thói quen ngủ.
-
Khám tai mũi họng để kiểm tra amidan, vòm họng, cấu trúc mũi.
-
Đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Đánh giá nhịp tim, hơi thở, oxy máu trong đêm.
-
Chụp CT hoặc MRI nếu nghi ngờ bất thường giải phẫu.
Phương pháp điều trị ngủ ngáy
1. Thay đổi lối sống
-
Giảm cân, duy trì cân nặng hợp lý.
-
Hạn chế uống rượu bia, không hút thuốc lá.
-
Ngủ nghiêng thay vì nằm ngửa.
-
Giữ mũi thông thoáng, rửa mũi bằng nước muối sinh lý.
2. Thiết bị hỗ trợ
-
Máy CPAP (Continuous Positive Airway Pressure): Tạo áp lực dương liên tục, giúp đường thở không bị xẹp.
-
Nẹp hàm dưới: Giữ hàm dưới hơi đưa ra trước, mở rộng đường thở.
3. Thuốc điều trị
-
Thuốc chống nghẹt mũi, thuốc chống dị ứng.
-
Corticoid dạng xịt trong trường hợp viêm mũi dị ứng.
4. Can thiệp phẫu thuật
-
Cắt amidan, nạo VA nếu phì đại.
-
Sửa vách ngăn mũi, loại bỏ polyp.
-
Phẫu thuật mở rộng hầu họng bằng laser hoặc sóng cao tần.
5. Liệu pháp hỗ trợ
-
Tập luyện cơ hầu họng qua các bài tập chuyên biệt.
-
Yoga, thiền để cải thiện hơi thở và giảm stress.
Phòng ngừa ngủ ngáy tái phát
-
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, giàu rau xanh và hạn chế đồ béo.
-
Tập thể dục đều đặn, đặc biệt các bài tập hô hấp.
-
Ngủ đúng giờ, đủ giấc.
-
Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý hô hấp.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đi khám khi:
-
Ngủ ngáy kéo dài, âm thanh to, ảnh hưởng đến người xung quanh.
-
Có dấu hiệu ngưng thở khi ngủ, thức giấc đột ngột.
-
Ban ngày thường xuyên mệt mỏi, đau đầu, khó tập trung.
-
Có bệnh nền tim mạch, huyết áp cao.
Khám chuyên khoa tai mũi họng và hô hấp giúp phát hiện nguyên nhân, từ đó điều trị kịp thời để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.
Đặt khám bệnh tại Phòng khám Đa khoa Thu Cúc Trần Duy Hưng tại đây
