Hiểu rõ nguyên nhân đau dạ dày: Đừng xem nhẹ những dấu hiệu ban đầu

Đau dạ dày là gì?

Đau dạ dày (hay còn gọi là đau bao tử) là cảm giác khó chịu hoặc đau vùng thượng vị – vị trí nằm giữa bụng trên và dưới xương ức. Đây có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý như:

• Viêm dạ dày cấp hoặc mạn tính

• Loét dạ dày – tá tràng

• Trào ngược dạ dày thực quản

• Nhiễm vi khuẩn HP

• Ung thư dạ dày (ở giai đoạn tiến triển)

Cảm giác đau có thể âm ỉ, nóng rát hoặc dữ dội, thường xuất hiện sau khi ăn no, khi đói hoặc về đêm. Bên cạnh đó, người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng đi kèm như ợ hơi, buồn nôn, đầy bụng, chán ăn hoặc sút cân không rõ nguyên nhân.

Nguyên nhân đau dạ dày thường gặp

Hiểu được các nguyên nhân gây đau dạ dày là bước quan trọng giúp phòng ngừa và điều trị đúng hướng. Dưới đây là những yếu tố phổ biến nhất:

1. Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP)

HP là loại vi khuẩn gram âm có khả năng sống sót trong môi trường acid dạ dày nhờ cơ chế tiết urease trung hòa acid. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày – tá tràng, đồng thời là yếu tố nguy cơ hàng đầu của ung thư dạ dày.

Vi khuẩn HP lây truyền qua:

• Miệng – miệng (ăn uống chung, dùng chung muỗng đũa)

• Phân – miệng (vệ sinh kém)

• Nước hoặc thực phẩm bị nhiễm khuẩn

Tỷ lệ nhiễm HP tại Việt Nam khá cao, nhưng phần lớn không được phát hiện kịp thời do triệu chứng không rõ rệt. Xét nghiệm hơi thở, test HP phân hoặc nội soi sinh thiết là những phương pháp chẩn đoán chính xác tình trạng này.

2. Chế độ ăn uống thiếu khoa học

Thói quen ăn uống không hợp lý là yếu tố phổ biến khiến lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương:

• Ăn uống không đúng giờ, bỏ bữa hoặc ăn quá nhanh

• Ăn nhiều đồ cay nóng, chua, nhiều dầu mỡ

• Lạm dụng cà phê, trà đặc, rượu bia, nước ngọt có gas

• Ăn khuya hoặc ăn xong nằm ngay

Những yếu tố này khiến dịch vị tiết ra không đúng thời điểm, gây mất cân bằng môi trường acid trong dạ dày và dẫn đến viêm loét.

3. Căng thẳng, lo âu kéo dài

Stress kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tăng tiết cortisol và acid hydrochloric trong dạ dày. Việc tăng acid không kiểm soát làm bào mòn lớp niêm mạc và hình thành viêm loét. Đó là lý do nhiều người bị đau dạ dày trong những giai đoạn áp lực công việc, thi cử hoặc mất ngủ kéo dài.

4. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) như aspirin, ibuprofen, diclofenac… có thể gây tổn thương lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày. Việc sử dụng kéo dài hoặc không đúng liều có thể gây viêm, thậm chí chảy máu dạ dày.

Ngoài ra, thuốc kháng sinh hoặc thuốc điều trị loãng xương, tim mạch cũng có thể gây kích ứng dạ dày nếu dùng không đúng cách.

5. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh

• Hút thuốc lá làm giảm lưu lượng máu đến niêm mạc dạ dày, tăng nguy cơ loét

• Thức khuya ảnh hưởng đến hoạt động tiết dịch tiêu hóa

• Không vận động sau ăn, thường xuyên nằm hoặc ngồi gập bụng

Những yếu tố này có thể dần dần gây ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa và kích hoạt các cơn đau dạ dày.

6. Một số bệnh lý nền khác

• Trào ngược dạ dày thực quản khiến acid trào ngược lên thực quản, gây cảm giác nóng rát, đau vùng ngực – thượng vị.

• Hội chứng Zollinger-Ellison: Rối loạn hiếm gặp làm tăng tiết acid dạ dày bất thường.

• Ung thư dạ dày: Có thể khởi phát âm thầm và chỉ biểu hiện bằng những cơn đau mơ hồ ở vùng bụng trên.

Đừng xem nhẹ những dấu hiệu ban đầu

Đau dạ dày có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của nhiều tình trạng nguy hiểm. Một số triệu chứng cần đặc biệt lưu ý bao gồm:

• Đau thượng vị sau ăn hoặc khi đói, lặp đi lặp lại

• Buồn nôn, nôn sau ăn

• Ợ hơi, ợ nóng, cảm giác đầy bụng khó tiêu

• Mất cảm giác ngon miệng, sụt cân không rõ nguyên nhân

• Đi ngoài phân đen, mùi hôi tanh (cảnh báo chảy máu tiêu hóa)

Nếu các triệu chứng kéo dài quá vài ngày hoặc tái diễn liên tục, người bệnh nên đến cơ sở y tế uy tín để thăm khám và nội soi dạ dày – phương pháp hiệu quả nhất để xác định tổn thương niêm mạc, loét hoặc khối u.

Khi nào nên đi khám dạ dày?

• Triệu chứng kéo dài trên 1 tuần, không cải thiện dù thay đổi chế độ ăn

• Đau tăng dần về mức độ hoặc lan sang vùng khác

• Có tiền sử nhiễm HP, viêm dạ dày, loét tá tràng

• Người trên 40 tuổi, có tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày

• Có dấu hiệu cảnh báo như nôn ra máu, phân đen, chán ăn kéo dài

Tại Medlatec, người bệnh sẽ được thực hiện xét nghiệm, nội soi dạ dày không đau bằng công nghệ tiên tiến và có kết quả chính xác trong thời gian ngắn. Việc điều trị cũng sẽ được xây dựng theo phác đồ cá nhân hóa, kết hợp cả thuốc, dinh dưỡng và lối sống.

Làm gì để phòng ngừa đau dạ dày?

• Ăn uống đúng giờ, không bỏ bữa

• Tránh thức ăn cay nóng, chua nhiều, chiên rán

• Hạn chế dùng rượu bia, cà phê, thuốc lá

• Quản lý căng thẳng, dành thời gian nghỉ ngơi

• Không tự ý sử dụng thuốc giảm đau kéo dài

• Kiểm tra HP định kỳ nếu có nguy cơ

Việc chủ động nhận biết các nguyên nhân đau dạ dày và chăm sóc hệ tiêu hóa đúng cách là bước quan trọng trong bảo vệ sức khỏe lâu dài. Đừng đợi đến khi cơn đau trở nặng hoặc biến chứng mới bắt đầu điều trị, vì nhiều trường hợp tổn thương đã không thể phục hồi hoàn toàn.

Đặt khám bệnh tại Medlatec tại đây.