Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng phần nhân nhầy bên trong đĩa đệm (nằm giữa các đốt sống) bị thoát ra khỏi vị trí bình thường, chèn ép vào rễ thần kinh hoặc tủy sống, gây đau nhức, tê bì và yếu cơ.
Cột sống người gồm 33 đốt sống, giữa mỗi đốt là một đĩa đệm có cấu tạo gồm nhân nhầy bên trong và bao xơ bên ngoài. Khi bao xơ bị rách hoặc yếu, nhân nhầy thoát ra ngoài sẽ gây nên tình trạng thoát vị.
Bệnh có thể xảy ra ở nhiều vị trí khác nhau, phổ biến nhất là thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng và thoát vị đĩa đệm cột sống cổ, vì đây là hai khu vực thường chịu áp lực lớn trong các hoạt động hàng ngày.
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, trong đó có cả nguyên nhân tự nhiên lẫn do thói quen sinh hoạt không đúng cách.
1. Thoái hóa cột sống do tuổi tác
Khi tuổi càng cao, đĩa đệm mất dần nước và tính đàn hồi, khiến bao xơ dễ rách, nhân nhầy dễ thoát ra ngoài. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất ở người trung niên và cao tuổi.
2. Chấn thương hoặc vận động sai tư thế
Mang vác vật nặng, cúi gập người đột ngột, hoặc xoay người quá mức có thể làm đĩa đệm bị tổn thương. Nhân viên văn phòng, tài xế, người làm công việc nặng thường có nguy cơ cao.
3. Thừa cân, béo phì
Trọng lượng cơ thể lớn gây áp lực lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng, làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
4. Lười vận động
Ngồi lâu, ít tập thể dục khiến cơ lưng yếu, giảm khả năng nâng đỡ cột sống, khiến đĩa đệm dễ bị chèn ép.
5. Di truyền và yếu tố bẩm sinh
Một số người có cấu trúc đĩa đệm yếu hoặc bất thường bẩm sinh ở cột sống, làm tăng khả năng mắc bệnh sớm.
Triệu chứng thoát vị đĩa đệm
Triệu chứng thoát vị đĩa đệm thay đổi tùy vị trí và mức độ chèn ép. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp:
1. Đau vùng thắt lưng hoặc cổ
Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, lan dọc theo dây thần kinh. Ở vùng cổ, đau có thể lan xuống vai, cánh tay; ở vùng thắt lưng, đau lan xuống mông và chân.
2. Tê bì và yếu cơ
Cảm giác tê, châm chích hoặc yếu cơ xuất hiện do dây thần kinh bị chèn ép, gây hạn chế vận động hoặc khó cầm nắm.
3. Giảm linh hoạt trong cử động
Người bệnh khó cúi, xoay người, hoặc phải giữ tư thế cố định để tránh đau.
4. Rối loạn cảm giác hoặc vận động nặng
Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể mất cảm giác ở vùng chi dưới, đi lại khó khăn hoặc liệt.
5. Đau tăng khi ho, hắt hơi hoặc vận động mạnh
Do áp lực nội đĩa đệm tăng, làm nhân nhầy chèn ép mạnh hơn lên dây thần kinh.
Các vị trí thường gặp của thoát vị đĩa đệm
1. Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
Là dạng phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% các trường hợp. Đau lưng lan xuống mông, đùi, cẳng chân, thậm chí đến bàn chân. Cơn đau tăng khi đứng lâu hoặc nâng vật nặng.
2. Thoát vị đĩa đệm cột sống cổ
Thường gặp ở người ngồi máy tính nhiều. Triệu chứng gồm đau cổ, vai gáy, tê tay, chóng mặt và hạn chế quay đầu.
3. Thoát vị đĩa đệm ngực
Ít gặp hơn nhưng nguy hiểm vì có thể chèn ép tủy sống, gây rối loạn cảm giác và yếu liệt hai chi dưới.
Biến chứng của thoát vị đĩa đệm
Nếu không được điều trị sớm, thoát vị đĩa đệm có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như:
-
Teo cơ: Do dây thần kinh bị chèn ép lâu ngày.
-
Mất cảm giác: Người bệnh không còn cảm nhận được đau hoặc nóng lạnh ở vùng chi dưới.
-
Rối loạn tiểu tiện: Khi chèn ép tủy sống, có thể gây tiểu không kiểm soát.
-
Liệt chi: Trường hợp nặng, bệnh nhân có thể mất khả năng vận động hoàn toàn.
Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm
Bác sĩ sẽ dựa vào các bước sau để chẩn đoán chính xác:
-
Khám lâm sàng: Đánh giá triệu chứng đau, phản xạ và khả năng vận động.
-
Chẩn đoán hình ảnh:
-
Chụp X-quang: Kiểm tra cấu trúc xương và sự biến dạng cột sống.
-
MRI (Cộng hưởng từ): Phương pháp chính xác nhất để xác định vị trí và mức độ thoát vị.
-
CT Scan: Dùng trong trường hợp cần đánh giá chi tiết cấu trúc cột sống.
-
Điều trị thoát vị đĩa đệm
Việc điều trị phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh. Thông thường, các bác sĩ sẽ ưu tiên phương pháp bảo tồn trước khi xem xét phẫu thuật.
1. Điều trị bảo tồn
-
Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh vận động mạnh, nhưng không nên nằm bất động quá lâu.
-
Dùng thuốc: Thuốc giảm đau, giãn cơ, kháng viêm giúp cải thiện triệu chứng.
-
Vật lý trị liệu: Các bài tập kéo giãn cột sống, xoa bóp, chườm nóng hoặc sóng ngắn giúp giảm đau, tăng linh hoạt.
-
Tiêm giảm đau ngoài màng cứng: Áp dụng trong trường hợp đau nặng, kháng thuốc.
2. Phẫu thuật
Chỉ định khi điều trị bảo tồn không hiệu quả sau 6 tháng hoặc có dấu hiệu chèn ép tủy nghiêm trọng. Các phương pháp phẫu thuật hiện đại như nội soi lấy nhân đĩa đệm, mổ vi phẫu giúp giảm tổn thương, phục hồi nhanh.
Cách phòng tránh thoát vị đĩa đệm
Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm nên bắt đầu từ sớm, đặc biệt ở những người làm việc văn phòng hoặc lao động nặng.
-
Giữ đúng tư thế khi làm việc: Ngồi thẳng lưng, vai thả lỏng, không cúi người quá lâu.
-
Tập luyện thường xuyên: Tăng cường cơ lưng và cơ bụng để hỗ trợ cột sống.
-
Không mang vác vật quá nặng: Nếu cần, hãy gập gối, giữ lưng thẳng khi nâng đồ.
-
Duy trì cân nặng hợp lý: Giúp giảm áp lực lên cột sống.
-
Chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung canxi, vitamin D, omega-3 để nuôi dưỡng xương khớp.
-
Khám sức khỏe định kỳ: Giúp phát hiện sớm bất thường ở cột sống để điều trị kịp thời.
Vai trò của thăm khám chuyên khoa
Tự ý điều trị hoặc dùng thuốc giảm đau kéo dài có thể khiến tình trạng thoát vị trở nên nghiêm trọng hơn. Vì vậy, việc khám tại cơ sở y tế uy tín là bước quan trọng giúp xác định đúng nguyên nhân và phác đồ điều trị phù hợp.
Bác sĩ chuyên khoa xương khớp sẽ đánh giá tổng thể tình trạng cột sống, chỉ định chụp MRI hoặc X-quang khi cần thiết, đồng thời hướng dẫn các bài tập phù hợp để phục hồi chức năng.
Một phác đồ điều trị toàn diện thường bao gồm thuốc, vật lý trị liệu, điều chỉnh lối sống và chế độ dinh dưỡng, giúp người bệnh nhanh chóng trở lại sinh hoạt bình thường, giảm nguy cơ tái phát.
Đặt khám bệnh tại Phòng khám Đa khoa Thu Cúc Trần Duy Hưng tại đây
