Bệnh sởi ở trẻ em: Nhận biết sớm và phòng ngừa hiệu quả cho con khỏe mạnh

1. Tổng quan về bệnh sởi ở trẻ em

Tổng quan về bệnh sởi ở trẻ em

Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm do virus sởi (Measles virus) gây ra, lây lan mạnh qua đường hô hấp khi trẻ tiếp xúc với người bệnh. Đây là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trong độ tuổi từ 1 đến 5 tuổi — nhóm đối tượng có hệ miễn dịch còn yếu và dễ bị tấn công bởi virus.

Virus sởi có thể tồn tại trong không khí hoặc trên bề mặt vật dụng trong nhiều giờ, do đó chỉ cần tiếp xúc gần hoặc hít phải dịch tiết của người bệnh, trẻ đã có nguy cơ bị lây nhiễm. Dù sởi có thể tự khỏi trong đa số trường hợp, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não hoặc suy dinh dưỡng kéo dài.


2. Nguyên nhân gây bệnh sởi ở trẻ em

Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là do virus sởi thuộc họ Paramyxoviridae. Trẻ có thể bị nhiễm khi:

  • Tiếp xúc trực tiếp với người bệnh qua hắt hơi, ho, nói chuyện.

  • Dùng chung đồ dùng cá nhân, khăn mặt, cốc uống nước với người nhiễm bệnh.

  • Ở trong không gian kín, thiếu thông thoáng, đặc biệt là khi có người đang mắc sởi.

Trẻ chưa được tiêm vắc-xin hoặc mới chỉ tiêm một mũi vắc-xin sởi thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, trẻ suy dinh dưỡng, thiếu vitamin A hoặc có hệ miễn dịch yếu cũng dễ bị nhiễm và diễn biến bệnh nặng hơn.


3. Dấu hiệu nhận biết bệnh sởi ở trẻ em

Sởi thường trải qua 3 giai đoạn phát triển rõ rệt. Việc nắm bắt được các dấu hiệu ở từng giai đoạn sẽ giúp cha mẹ phát hiện sớm và xử trí kịp thời.

Giai đoạn ủ bệnh (7–14 ngày):
Trẻ chưa có biểu hiện rõ rệt, virus đang nhân lên trong cơ thể.

Giai đoạn khởi phát:
Kéo dài khoảng 3–4 ngày, trẻ bắt đầu có các triệu chứng giống cảm cúm:

  • Sốt cao 38,5–40°C.

  • Ho khan, chảy nước mũi, hắt hơi.

  • Mắt đỏ, chảy nước mắt.

  • Niêm mạc miệng xuất hiện những nốt nhỏ màu trắng, có viền đỏ (dấu hiệu đặc trưng gọi là hạt Koplik).

Giai đoạn phát ban:
Sau khoảng 3–5 ngày kể từ khi sốt, trẻ bắt đầu nổi ban:

  • Ban sởi xuất hiện đầu tiên sau tai, lan dần lên mặt, cổ, sau đó xuống thân mình, tay và chân.

  • Ban mọc dày, sờ vào cảm giác sần, không ngứa.

  • Khi ban bay dần, da bong nhẹ để lại vết thâm nâu tạm thời.


4. Biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi

Dù đa số trẻ có thể hồi phục sau 7–10 ngày, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh sởi có thể dẫn đến các biến chứng nặng:

  • Viêm phổi: Biến chứng thường gặp nhất, là nguyên nhân chính gây tử vong do sởi.

  • Viêm tai giữa: Dễ khiến trẻ đau tai, nghe kém, thậm chí gây mất thính lực tạm thời.

  • Tiêu chảy, viêm kết mạc, viêm thanh quản: Làm trẻ mệt mỏi, ăn uống kém, mất nước.

  • Viêm não: Dù hiếm nhưng cực kỳ nguy hiểm, có thể để lại di chứng thần kinh hoặc tử vong.

  • Suy dinh dưỡng: Sởi làm giảm hấp thu dinh dưỡng, khiến trẻ chậm tăng cân, sức đề kháng yếu.


5. Cách chăm sóc và điều trị bệnh sởi tại nhà

Cách chăm sóc và điều trị bệnh sởi tại nhà

Phần lớn các trường hợp sởi nhẹ có thể điều trị và chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ. Một số lưu ý quan trọng gồm:

  • Hạ sốt đúng cách: Dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định, lau người bằng nước ấm để giúp trẻ dễ chịu.

  • Bổ sung vitamin A: Vitamin A giúp giảm nguy cơ biến chứng và rút ngắn thời gian bệnh.

  • Dinh dưỡng đầy đủ: Cho trẻ ăn thức ăn mềm, dễ tiêu, uống nhiều nước, nước hoa quả để tăng sức đề kháng.

  • Giữ vệ sinh: Vệ sinh răng miệng, rửa tay thường xuyên, lau sạch dịch mũi cho trẻ.

  • Hạn chế tiếp xúc: Tránh cho trẻ đến nơi đông người trong giai đoạn bệnh để phòng lây lan.

  • Theo dõi sát: Nếu trẻ sốt cao kéo dài, khó thở, co giật, phát ban lan nhanh hoặc lơ mơ — cần đưa ngay đến cơ sở y tế.


6. Phòng ngừa bệnh sởi ở trẻ em

Phòng bệnh sởi hiệu quả nhất chính là tiêm vắc-xin đúng lịch. Việt Nam hiện áp dụng chương trình tiêm chủng mở rộng với lịch như sau:

  • Mũi 1: Khi trẻ 9 tháng tuổi.

  • Mũi 2: Khi trẻ 18 tháng tuổi (vắc-xin sởi – rubella hoặc sởi – quai bị – rubella).

Ngoài ra, phụ huynh nên lưu ý:

  • Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là vitamin A, C, E để tăng sức đề kháng.

  • Giữ gìn vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường sống, đảm bảo không gian thông thoáng.

  • Khi có dịch sởi bùng phát, hạn chế cho trẻ tiếp xúc với người lạ hoặc nơi đông người.

  • Thường xuyên rửa tay, đeo khẩu trang khi có dấu hiệu ho, hắt hơi.


7. Vai trò của phụ huynh trong việc theo dõi và chăm sóc trẻ mắc sởi

Sự quan tâm và theo dõi sát sao của cha mẹ đóng vai trò then chốt trong việc giúp trẻ nhanh hồi phục. Bệnh sởi tuy phổ biến nhưng có thể phòng tránh hoàn toàn nếu phụ huynh chủ động tiêm chủng, nhận biết dấu hiệu sớm và chăm sóc đúng cách. Việc không tự ý dùng thuốc kháng sinh, không tắm lá dân gian hoặc kiêng ăn quá mức cũng giúp trẻ tránh được biến chứng không đáng có.


8. Khi nào cần đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện hoặc phòng khám khi:

  • Trẻ sốt trên 39°C kéo dài hơn 3 ngày không hạ.

  • Trẻ khó thở, co giật, bỏ bú, lừ đừ hoặc phát ban lan nhanh.

  • Có dấu hiệu biến chứng như viêm phổi, viêm tai giữa, tiêu chảy nặng.

Khi đến khám, bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng bệnh, hướng dẫn điều trị và bổ sung vitamin A nếu cần thiết. Không nên tự điều trị tại nhà nếu trẻ có biểu hiện bất thường.


Tóm lại, bệnh sởi ở trẻ em có thể phòng ngừa hiệu quả thông qua tiêm chủng và chăm sóc đúng cách. Sự hiểu biết của cha mẹ chính là “lá chắn” giúp con yêu vượt qua mùa dịch an toàn và khỏe mạnh.


Đặt khám bệnh tại Phòng khám Đa khoa Thu Cúc Trần Duy Hưng tại đây

Trờ thành đối tác của Đặt khám nhanh

Hợp tác - Chia sẻ - Thành công
Đăng ký ngay
zalo logo